Kan stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie- onderzoek bij moeders van onrustige ki

Samenvatting: In dit onderzoek wordt de mens gezien als een dynamisch systeem, dat functioneert in voortdurend veranderende omstandigheden en streeft naar evenwicht. Binnen de grenzen van een evenwichtstoestand kan het zelfregulerend vermogen de mens in evenwicht houden, maar als de balans door nieuwe of ‘bedreigende’ omstandigheden verstoord raakt, moet een aanpassingsstrategie ontwikkeld en uitgevoerd worden voor herstel van het evenwicht. Deze toestand van onbalans wordt ‘stress’ genoemd en kan zowel op laag (cel) als hoog functioneel niveau (gedrag) plaatsvinden. Stress op hoger niveau wordt gesignaleerd in de hersenen, die vrijwel direct het fysiologisch systeem aansturen voor ondersteuning bij de ontwikkeling en uitvoering van aanpassingsprocessen. Deze fysiologische ondersteuning wordt ‘arousal’ genoemd en heeft specifieke kenmerken op het gebied van hormonen, autonome zenuwstelsel, hersenactiviteit en onderlinge synchronisatie van fysiologische ritmes.  Stress kan resulteren in een aanpassingsproces, waarbij de onderlinge afstemming tussen de betrokken onderdelen in de richting van een nieuw evenwicht gaat (approachtoestand), maar het kan ook leiden tot een chaotisch proces, waarbij geen evenwicht wordt bereikt (avoidancetoestand). De populaire benaming ‘stress’ (langdurig gebrek aan evenwicht) heeft betrekking op de avoidancetoestand en een vermindering van deze ‘stress’ kan bereikt worden door een toestandsverandering in de richting van ‘approach’. De approach- of avoidance toestand is van invloed op veel verschillende gebieden, waaronder het fysiologische, lichamelijke, emotionele, cognitieve en gedragsdomein. Door de onderlinge relaties kan een toestandsverandering in principe op al deze gebieden afzonderlijk in gang gezet worden.  Op fysiologisch gebied zou dit onder andere kunnen door de onderlinge synchronisatie van de ritmes tussen belangrijke fysiologische systemen te vergroten. Van deze systemen, waaronder het cardiovasculaire systeem van hart en bloedsomloop, wordt verondersteld dat in evenwicht vaak een synchroon 10 seconden ritme aanwezig is. Omdat het ademhalingsritme een directe invloed heeft op het hartritme, kan een ademhalingscyclus met een 10 seconden ritme een verhoogde synchronisatie in het fysiologische systeem in gang zetten in de richting van meer evenwicht via het hartritme. De grotere regelmaat in de variatie van dit hartritme wordt ‘hartcoherentie’ genoemd en is gerelateerd aan de approachtoestand. In dit onderzoek wordt een training gegeven om de hartcoherentie, die opgeroepen wordt met de ademhaling in een ritme van ongeveer 10 seconden, in te kunnen zetten voor stressvermindering. Het onderzoek heeft tot doel om het effect van deze vorm van stressvermindering te onderzoeken op het gebied van de fysiologische ritmes, het autonome zenuwstelsel, de hersenactiviteit en de lichamelijke, emotionele en cognitieve aspecten van stress. Veertien langdurig gestresste moeders van ADHD-, PDD-NOS-, autistische of andere onrustige kinderen hebben zich voor het onderzoek aangemeld.  Alle moeders hebben een oefensessie met de biofeedbackmethode ‘Freeze Framer’ van HeartMath gevolgd om hartcoherentie te verhogen met behulp
5van de ademhalingsmethode. De trainingsgroep heeft daarnaast 4 trainingen gekregen met uitleg over stressprocessen en inzicht in mogelijkheden en motivatie om de hartcoherentie ook daadwerkelijk in te zetten in de stressvolle thuissituatie. Tijdens het trainingstraject is de moeders gevraagd de ademhalingsmethode vijf keer per dag gedurende een halve minuut te oefenen om het oproepen van hartcoherentie meer te automatiseren. De resultaten van de oefensessie tonen aan dat alle moeders met behulp van de beschreven ademhalingsmethode en de biofeedback binnen een half uur in staat zijn hun hartcoherentie te verdubbelen. Dit effect is echter zonder trainingstraject niet meer aantoonbaar na twee weken, zoals blijkt uit de resultaten van de controlegroep. Na het volgen van de vier trainingen met het huiswerk is een verhoogde hartcoherentie wel aantoonbaar na twee weken. Niet alleen de verhoogde hartcoherentie, maar ook de significante verbetering van andere variabelen op fysiologisch, lichamelijk, emotioneel en cognitief gebied tonen aan dat het trainingstraject geleid heeft tot stressvermindering. Een potentieel indirect effect van de meer approach gerichte toestand van de moeders is merkbaar in de thuissituatie, waar het aantal driftbuien van de onrustige kinderen is afgenomen. Volgens informatie van de moeders in een follow-up vragenlijst kunnen zij de hartcoherentie twee maanden na de laatste training nog toepassen in stressvolle situaties.  Dit onderzoek laat zien dat een korte periode (2 weken) met weinig training (4 sessies van een half uur) en een geringe hoeveelheid huiswerk (5 keer een halve minuut per dag) voldoende is om de fysiologische avoidancetoestand van stress te kunnen veranderen in de richting van ‘approach’ met positieve gevolgen voor het lichamelijke, emotionele en cognitieve ‘overall’ stressniveau.  De vraag ‘kan stress verminderen door het toepassen van hartcoherentie bij de moeders van onrustige kinderen?’ kan beantwoord worden met ‘ja’. Nader onderzoek kan wellicht het antwoord geven op de vraag of dit ook het geval zal zijn voor mensen, die om andere redenen in een langdurige stressvolle situatie terecht zijn gekomen

Download het volledige artikel, klik hier